Dạo chơi cùng 'thần chết' trong mỏ than thổ phỉ

"Vì là lò chui nên khi có tai nạn xảy ra, nếu chỉ là bình thường thì được chủ cho dăm ba đồng tiền thuốc, uống chưa hết thuốc, thấy hơi lành lành lại chui xuống.

Còn nếu chết người thì gia đình đến nhận xác kèm theo vài ba chục triệu tiền mai táng phí. Sống ở đây là phải biết chấp nhận và biết im lặng". Phút trải lòng của một thợ đào than thổ phỉ khiến tôi bị ám ảnh.

"Dạo chơi" cùng "thần chết"

Cầu cạnh mãi tôi mới được Long một người quen đã có thâm niên gần 10 năm trong nghề thổ phỉ hiện đang làm thợ chống lò dẫn đi. Trước đây Long từng đi cuốc dạt gần 5 năm ở các mỏ vùng Chí Linh - Hải Dương, sau quen biết một ông anh cai lò ở Uông Bí (Quảng Ninh) dẫn về vừa làm thợ chống lò vừa quản lý đám thợ đen.

Những đường hầm hun hút của một lò than thổ phỉ

H. mới 21 tuổi, quê Nam Định nhưng đã có thâm niên gần 3 năm "nhập lò" thổ phỉ tâm sự: "Tháng trước em vừa bị nguyên một tảng than rơi vào người, khâu gần 40 mũi vậy mà chỉ thuốc thang qua loa, vết thương vừa lên da non đã phải nhét người vào lò. ở đây bọn em chỉ khác cục than mỗi một cái là: "biết nói". Tháng nào khỏe đều thì làm được tầm 3 triệu đồng hoặc hơn một chút. Người bình thường còn đỡ chứ những ai "dính vào hàng" (ma tuý) rồi thì lĩnh lương theo tuần, làm được bao nhiêu lại đổ hết vào xilanh. Rồi chuyện tai nạn (sập lò, nổ khí mêtan, điện giật) thì cứ gọi là xảy ra như cơm bữa...".

Hải kể thêm, nhiều hôm quạt thông khí bị hỏng, vừa chui xuống thấy ngực nặng nặng, khó thở lại phải ngoi lên. Đã vậy, với nhan nhản những lò chui chĩa vòi vào lòng đất như hiện nay, có khi đang đào, lò này đào ngay trên đầu lò kia hoặc lò này vô tình thông hơi sang mỏ bên cạnh không phải là chuyện hiếm, công nhân thì không có các thiết bị bảo hộ, cộng với sự chống chắn tạm bợ, nên tai nạn luôn là... bạn với thợ Hải cười chua chát.

Long cho biết mới hôm nọ tại lò của lão Thọ hách ở bên cạnh nổ 2 công nhân bị chết do ngạt khí mê -tan. Hình như chính quyền cũng đã đến hỏi thăm nhưng rồi đâu lại vào đấy. Lo lót hậu sự xong giờ lò của lão lại hoạt động bình thường.

Ngoài các nguy cơ tai nạn luôn luôn rình rập thì các thợ mỏ khi đã bước vào nghề cũng phải xác định luôn việc hi sinh đi lá phổi của mình. Những công nhân lâu năm có khi vừa nói chuyện với nhau vừa khìn khịt thở hắt ra. Những người nào nhẹ thì thỉnh thoảng lại ho, khó thở, mệt mỏi còn có người nặng hơn thì chỉ cần căng thẳng một chút là đau ngực, thở gấp, ho có đờm. ở những người này, phổi đã bị bụi silic than hóa thì chỉ còn nước là đến bệnh viện xúc rửa, may ra còn vớt vát lại được phần nào...

Nhọ vẫn hoàn nhọ

Gian khổ, hiểm nguy là vậy nhưng các lò thổ phỉ ở những khu như Uông Bí, Hoành Bồ ỡ (Quảng Ninh) rồi Hải Dương không bao giờ phải lo thiếu nguồn lao động. Chỉ cần "ong thợ" nào dám vo ve "bật" lại với chủ là có thể bị đuổi việc luôn. Thậm chí có người trước khi bị tiễn ra khỏi lò ngoài việc lương lậu, công cán bị quỵt, cắt xén còn được "tẩm bổ" bằng một trận đòn thừa sống thiếu chết của chủ.

Thắng một tay cuốc gần 30 tuổi, chưa vợ con gì, quê Bắc Giang. Vừa mới hết ca chui khỏi lò, chạy vào cái nhà tắm quây bằng mấy mảnh bạt, dội vài ba gáo nước cho trôi than, kéo tôi ra quán, gọi một vại bia hơi Hạ Long, ngửa cổ tu cạn giọng bất cần: "Uống cho cơ thể nó đỡ bụi anh ạ!. Với lại làm vại bia cho nó lành chứ có những thằng chỉ mong được chui lên để chạy đi một góc nào đó mà cắm cái xilanh vào người cho nó lại sức. ở đây thợ mắc nghiện cũng nhiều lắm!".

Khác hẳn với các lò khai thác than chính thống, lò ở đây được khai thác một cách thủ công và tạm bợ, vách lò chèn chắn sơ sài, nhìn cũng đủ thấy nguy hiểm. Hai công nhân đang dùng búa bóc vỉa nhìn tôi lạ lẫm. Long cho biết trong những lò thổ phỉ này, thợ mỏ bị biến thành công cụ lao động theo đúng nghĩa đen. ở đây con người cũng chỉ như cái khoan, cái xẻng. Đút được người vào hầm là làm quần quật, lương ăn theo sản phẩm, tùy số lượng và chất lượng vỉa than. Nhiều lúc gặp vỉa cứng, phải dùng mìn để nổ, chỗ gài mìn trong hầm có khi chỉ cách cơ thể người 5 - 6 mét, thợ phải nấp vào mấy cái ngách xương cá, sơ xẩy một chút là gặp thần chết như chơi. Vậy mà những người thợ này phải ở trong đó từ sáng đến tối. Suốt thời gian đó có khi chỉ được nghỉ tầm 1 tiếng đồng hồ vào giữa ca rồi lại tiếp tục "cày".

Khi tôi hỏi về chuyện biết là gian khổ, nguy hiểm mà vẫn chui xuống lò, sao không tìm việc khác mà làm, Thắng phảy tay: "Bọn em còn trẻ, sức còn dài, có mệt mỏi mấy thì ngủ một giấc sáng hôm sau lại khỏe ngay, làm ở đây tuy mệt một tí nhưng giờ không học hành bằng cấp như tụi em mà một tháng để ra được đôi triệu là tốt lắm rồi, nói dối bố mẹ là làm trong công ty nhà nước để ông bà cầm đồng tiền đỡ phải lăn tăn. Lúc đầu làm vài buổi thấy ghê ghê, cũng tính chuyển nghề nhưng rồi làm riết cũng quen. Tạm thời cứ thế này đã anh ạ." - Thắng cười hềnh hệch rồi gọi thêm vại bia nữa.

Tìm hiểu thêm về những "mảnh đời nhọ" ở nơi đây, tôi thấy tuy mỗi người một hoàn cảnh nhưng đặc điểm chung của họ đó là đều chui xuống lò vì đồng tiền, bát gạo nên những nguy hiểm mà hàng ngày họ phải đối mặt dường như cũng vì thế mà trở thành những điều chẳng đáng bàn tới. Về hoàn cảnh đến với nghề của mình P. quê Thái Bình cho biết: Ngày trước Phương đi xây, sau nghe lời một ông anh rủ ra ngoài này làm mỏ, ông ấy bảo ra ngoài này làm chỉ một năm là thừa tiền mua xe máy về quê phóng vù vù. Thế nhưng chui vào lò đến 2 năm rồi mà... nhọ vẫn hoàn nhọ.

Trước đây khi mới vào nhận việc Phương và mọi người ở đây cũng chỉ làm một hợp đồng bằng miệng với chủ lò, vì dù sao thì quan trọng là công việc chứ mọi thứ thì anh em tin nhau là chính, lương sẽ được tính theo hiệu suất của công việc. Mấy anh em cùng đi với Phương đợt đó có người lúc đầu còn dành dụm được mấy đồng gửi về cho vợ cho con, sau chẳng biết làm sao lại dính vào "thuốc", thế là cứ đến tháng lại chạy quanh vay tiền anh em để gửi về nhà. Nhiều lúc nhìn tội lắm, chẳng biết đến bao giờ mới thoát ra được.

Chia tay họ nhưng tôi cứ đau đáu câu hỏi, không biết đến bao giờ số phận của những số phận của những con người ở đây mới hết nhọ?

Dạo chơi cùng 'thần chết' trong mỏ than thổ phỉ

Dạo chơi cùng 'thần chết' trong mỏ than thổ phỉ

Similar topics

Similar topics